کتاب ارزشیابی کیفی - توصیفی، چیستی، چرایی و چگونگی

مختصری از کتاب:

اكنون در عصري زندگي مي كنيم كه نقش و مسئوليت معلّم و مدرسه و دانشآموز نيز مانند بسياري از چیزهای ديگر تغيير كرده است. در عصر كنوني نقش معلّم از انتقال دهنده و تلقين كننده مطالب به تسهيل كننده و مُهيّا كننده صحنه يادگيري تبديل شده است. دانش آموز نيز در اين عرصه به فردي فعّال، جستجوگر، خود رهبر، خلّاق و تصميم گيرنده تغيير شكل داده است. فعاليّت هاي مدرسه در اين زمان به صورت تيمي و گروهي و با مشاركت يكديگر اداره مي شود و جامعه حاضر نيز از محصول اين نوع آموزش و پرورش انتظار كسب مهارت هاي زندگي، اجتماعي و ارتباطي را دارد و او را داراي منش و شخصيّت مناسب طلب مي‌كند. امروزه انباشتن معلومات و توجه به پاسخهاي معين و آماده و نگاه خيره كننده به نمره، كم حال بودن و كم رنگ بودن مهارت و نگرش در تدريس، از عوامل ايستايي و در جا زدن در تعليم و تربيت محسوب مي گردد. ياد دادن صرف قوانين و نظريه ها و محفوظات به اصطلاح علمي، ارزشيابي هاي پاسخ محور و از پيش تعيين شده، ما را با كاروان پرشتاب آموزش و پرورش دنيا، همراه نمي سازد. امروزه بايد با آموزش هاي معتبر، رويكردهاي جديد را در ارزشیابي معرفي نمود.

نظام تعليم و تربيت پويا، بايد توجهي ويژه و خاص به ارزشيابي مستمر و رشد دهنده داشته باشد. تغيير نظام ارزشيابي يك تحول بس عظيم است كه اگر به همّت عوامل مدرسه اي خوب اجرا گردد و خانواده ها، وظايف خود را به درستي انجام دهند، آغاز يك تحول و دگرگوني بزرگ است كه اين تحول مي تواند آغاز دگرگوني مثبت در ده ها مؤلفه ديگر باشد.

نگارنده كه خود مسئول آموزش ابتدايي استان يزد بوده و از مدرسان و ناظران علمي طرح ارزشيابي توصيفي است، با مطالعه و پژوهش منابع مختلف و بازديد از بسياري از كلاس هاي مجري اين طرح در استانهاي مختلف با شناخت چالش‌ها و مسائل معلّمان در زمينه اجرای ارزشيابي توصيفي خود را مسئول دانسته تا با تشريح و كالبد شناسي اين طرح و مساعدت فكري به معلّمان در مديريت استفاده از ابزارهاي ارزشيابي توصيفي گامي هر چند كوتاه بردارد.

اميد است همكاران بزرگوار در سراسر ميهن پهناور با مطالعه مطالب اين كتاب بتوانند در مسير اشاعه فرهنگ ارزشيابي توصيفي در جامعه سهيم باشند.

كتاب حاضر در سه بخش تدوين گرديده است كه بخش اول به چیستی و چرایی ارزشيابي توصيفي پرداخته و در فصل دوم به چگونگي يا تشريح و توضيح ابزارهاي اين ارزشيابي توجه نموده است. نگاه نگارنده در اين فصل كمك و مساعدت فكري به همكاران بزرگوار مجري طرح در مديريت ابزارها بوده است و در فصل سوم  به پاسخدهی به پرسش هاي مطرح شده از طرف معلمان در زمينه طرح پرداخته است.

به طور کلی این مجموعه به گونه ای تدوین یافته است که مجریان طرح بتوانند به صورت خودآموز با ماهیت و عملکرد این ارزشیابی آشنایی لازم را پیدا کنند.

فهرست:

مقدمه
فصـل اوّل : چیستی و چرایی ارزشیابی توصیفی
تعريف اندازه گيري
تعريف آزمون
تعريف سنجش
تعريف ارزشيابي
ارزشيابي كمّي و كيفي چيست؟
ويژگي هاي ارزشيابي
ارزشيابي تحصيلي چيست؟
چرا از واژه «ارزشيابي» استفاده كرده ايم؟
ويژگي هاي آموزش معتبر
ويژگي هاي ارزشيابي معتبر
نقش ارزشيابي در فرآيند آموزش چيست؟
روند و نمودار ارزشیابی رشد دهنده و پویا
ده اصل در نظام ارزشیابی
دلایل تغییر نظام ارزشیابی تحصیلی در دوره ابتدایی
ارزشيابي براي چه مقاصدي انجام مي شود؟
اهميّت و ضرورت ارزشيابي چيست؟
از نتايج ارزشيابي چه استفاده اي مي شود؟
تعریف ارزشیابی توصیفی
علّت نام گذاري اين ارزشيابي به «ارزشيابي كيفي-  توصيفي»
اهداف ارزشيابي توصيفي
مقايسه ويژگي هاي ارزشيابي توصيفي با ارزشيابي كمّي يا عددي
ويژگي هاي ارزشيابي توصيفي
گام هاي اجرايي ارزشيابي توصيفي
گام اول: شناخت اهداف و انتظارات آموزشي و نشانه هاي تحقّق آن
گام دوم: جمع آوري اطلّاعات
گام سوم: تحليل ، تفسير و داوري اطلّاعات
گام چهارم: تصميم گيري
گام پنجم: بازخورد
چه موقع از بازخوردهای کتبی استفاده کنیم؟
چه موقع از بازخوردهای شفاهی استفاده کنیم؟
چه آسيب هايي تحقق اهداف طرح ارزشيابي كيفي – توصيفي را تهديد مي كند؟
فصل دوم : ابزارهای جمع آوری اطلاعات و چگونگی اجرای ارزشیابی توصیفی
ابزارهاي جمع آوري اطلاعات
مشاهده
چک لیست
مقیاس درجه بندی
تکالیف درسی
آزمـون
تحلیل سؤال های آزمون
آزمون های عملکردی
آزمون های شفاهی
پوشه كار
خصوصيات بارز کارپوشه
چه چيزهايي را بايد در پوشه كار قرار دهيم؟
معلّم در ارزيابي پوشه كار چه معيارهايي را در نظر بگيرد؟
سازماندهي پوشه كار
گزارش عملكرد تحصيلي(كارنامه)
چند نکته از آئین نامه ارزشیابی کیفی-  توصیفی
فصل سوم : پاسخ به سئوالات مطرح شده در زمینه ارزشیابی توصیفی

منابع و مآخذ